ЕРЕЖЕСІ

Жалпы ережелер

1.    Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызмет туралы ереже Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым комитетіне қарасты «Алтай ботаникалық бағы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының (бұдан әрі – Кәсіпорын) сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметін ұйымдастыру тәртібін реттейді. Ереже Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңының (бұдан әрі – Заң) 16-бабы 3-тармағына және Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Төрағасының 2023 жылғы 31 наурыздағы №112 бұйрығымен бекітілген квазимемлекеттік сектор субъектілеріндегі комплаенс-қызметтердің типтік ережесіне сәйкес әзірленді. Бұл ереже Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2023 жылғы 31 наурызда №32211 болып тіркелген.

2.    Осы Ереже Кәсіпорынның сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің мақсаттарын, міндеттерін, қағидаттарын, функциялары мен өкілеттіктерін айқындайды.

3.    Кәсіпорынның Бас директоры комплаенс-қызмет туралы Ережені Типтік ережеге сәйкес бекітеді.

4.    Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызмет туралы Ереже Кәсіпорынның ресми интернет-ресурсында орналастырылады және барлық қызметкерлерге таныстырылады.

5.    Осы Ережеде келесі негізгі ұғымдар қолданылады:

1)   сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс – квазимемлекеттік сектор субъектілерінің және олардың қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын сақтауын қамтамасыз ету функциясы;

2)   ішкі сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау – сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтарға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау және зерделеу;

3)   мүдделер қақтығысы – жауапты мемлекеттік лауазымдағы адамдардың, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адамдардың, оларға теңестірілген тұлғалардың, лауазымды адамдардың жеке мүдделері мен олардың қызметтік өкілеттіктері арасындағы қайшылық, ол жеке мүдделердің қызметтік міндеттерін орындамауына немесе тиісінше орындамауына әкеп соғуы мүмкін;

4)   сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылығы – заң бойынша әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылық көзделген, сыбайлас жемқорлық белгілері бар, құқыққа қарсы және кінәлі іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік);

5)   сыбайлас жемқорлық тәуекелі – сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтардың жасалуына ықпал ететін себептер мен жағдайлардың пайда болу мүмкіндігі;

6)   сыбайлас жемқорлықтың алдын алу – сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл субъектілерінің құқықбұзушылыққа ықпал ететін себептер мен жағдайларды зерделеу, анықтау, шектеу және жою бойынша қызметі, оның ішінде алдын алу шараларын әзірлеу және енгізу арқылы;

7)   сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатын қалыптастыру мен іске асыруды жүзеге асыратын, осы салада үйлестіру, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтардың алдын алу, анықтау, жолын кесу, әшкерелеу және тергеуді жүргізетін мемлекеттік орган және оның аумақтық бөлімшелері.

6.    Кәсіпорында сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтің функцияларын орындайтын жауапты тұлға айқындалады. Оның негізгі міндеті – Кәсіпорын мен оның қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын сақтауын қамтамасыз ету. Бұл ретте жауапты тұлға мүдделер қақтығысының болуын ескере отырып тағайындалады.

7.    Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметтің функцияларын орындайтын тұлғаны Кәсіпорынның Бас директоры тағайындайды.

8.    Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызмет Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын сақтау кезінде Кәсіпорынның атқарушы органынан, лауазымды тұлғаларынан тәуелсіз өз өкілеттіктерін жүзеге асырады.

9.    Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметке әдіснамалық қолдау сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері тарапынан көрсетіледі.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің мақсаттары, міндеттері, қағидаттары, функциялары және өкілеттіктері

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің негізгі мақсаты – Кәсіпорын мен оның қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын сақтауын қамтамасыз ету, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-шаралардың орындалуына мониторинг жүргізу болып табылады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің міндеттері:

1) Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың алдын алу және болдырмау құралдарын енгізуді қамтамасыз ету;

2) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шаралары жүйесін тиімді іске асыру;

3) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдауды қамтамасыз ету;

4) Сыртқы реттеуші талаптарды және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша үздік халықаралық тәжірибені сақтауды қамтамасыз ету;

5) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың негізгі қағидаттарының сақталуын қамтамасыз ету.

Кәсіпорын сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс функцияларын енгізу және іске асыру барысында мынадай қағидаттарды басшылыққа алады:

1) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс функцияларын орындауға жеткілікті өкілеттіктер мен ресурстардың болуы;

2) Басшылықтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенстің тиімділігіне мүдделілігі;

3) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметі қызметінің ақпараттық ашықтығы;

4) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің дербестігі;

5) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенстің үздіксіз жүзеге асырылуы;

6) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенстің жетілдірілуі;

7) Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс функцияларын жүзеге асыратын маманның құзыретін үнемі арттыру.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің функциялары:

1) келесі ішкі құжаттарды әзірлеуді қамтамасыз етеді:

– сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саясаты;

– қызметкерлерге арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы нұсқаулық;

– мүдделер қақтығысын анықтау және реттеу саясаты;

– сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарт (ҚР заңнамасына сәйкес);

– сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша ішкі іс-шаралар жоспары;

– қызметкерлердің сыбайлас жемқорлық заңнамасын бұзу немесе ықтимал бұзу фактілері туралы хабарлау тәртібін реттейтін құжат;

– корпоративтік этика және мінез-құлық мәселелерін реттейтін құжат.

2) Кәсіпорынның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тиімділігіне қатысты ақпаратты жинау, өңдеу, талдау және бағалауды жүзеге асырады;

3) ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі төрағасының 2016 жылғы 19 қазандағы №12 бұйрығымен бекітілген Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау жүргізудің типтік қағидаларына сәйкес сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізуді ұйымдастырады және үйлестіреді;

4) уәкілетті органның және Кәсіпорынның бірінші басшыларының бірлескен шешімімен жүргізілетін сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдауға қатысады;

5) сыбайлас жемқорлық тәуекелдері мен оларды азайту және жою бойынша қабылданып жатқан шараларға мониторинг жүргізеді;

6) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және антикоррупциялық мәдениетті қалыптастыру мәселелері бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізеді;

7) қызметкерлерге арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы оқыту семинарларын ұйымдастырады;

8) қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат пен корпоративтік этика нормаларын сақтауын бақылауды қамтамасыз етеді;

9) ұжымда жалпыға бірдей қабылданған моральдық-этикалық нормаларға сай қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруға жәрдемдеседі;

10) заңда белгіленген қаржылық бақылау шараларын және сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді Кәсіпорынның өкілетті лауазымды тұлғаларының сақтауын қамтамасыз етеді;

11) құрылымдық бөлімшелердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы ішкі іс-шаралар жоспарын орындауына мониторинг жүргізіп, іске асырады;

12) мүдделер қақтығысын, соның ішінде жұмысқа қабылдау, сатып алулар және бизнес-процестер барысында анықтау, мониторинг жүргізу және реттеу бойынша шаралар қабылдайды;

13) сыйлық беру және алу мәселелерін реттеу бойынша шаралар қабылдайды;

14) шарт жасасар алдындағы контрагенттердің адалдық деңгейіне кешенді тексеру жүргізеді;

15) «Алтай ботаникалық бағы» ШЖҚ РМК-да орын алған сыбайлас жемқорлық фактілеріне қатысты өтініштер (шағымдар) негізінде қызметтік тергеп-тексерулер жүргізеді немесе қатысады;

16) сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамадағы өзгерістерге, сондай-ақ сыбайлас жемқорлықпен байланысты сот істері тәжірибесіне мониторинг пен талдау жүргізеді;

17) құрылымдық бөлімшелер мен қызметкерлер тарапынан сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралардың іске асырылу тиімділігін бағалайды;

18) құрылымдық бөлімшелер мен қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша ақпаратын тыңдайды;

19) Кәсіпорын басшысына анықталған сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жою және ішкі процестердің тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар енгізеді;

20) тәуелсіздікке кері әсер етпейтін және мүдделер қақтығысын тудырмайтын жағдайда комплаенс, іскерлік этика, орнықты даму мәселелері бойынша функцияларды жүзеге асырады;

21) сыбайлас жемқорлыққа қарсы уәкілетті органмен, мемлекеттік органдармен, квазимемлекеттік сектор субъектілерімен, қоғамдық бірлестіктермен, сондай-ақ өзге де жеке және заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасайды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің (жауапты тұлғаның) қызметі шеңберінде:

1)   Кәсіпорынның құрылымдық бөлімшелерінен қажетті ақпарат пен материалдарды сұратады және алады;

2)   өз құзыретіне жататын мәселелерді Кәсіпорын басшысының қарауына шығаруды бастамалайды;

3)   сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтары немесе Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасының бұзылуы жөнінде келіп түскен хабарламалар бойынша қызметтік тексерістер жүргізеді;

4)   Қызметтік тергеп-тексеру шеңберінде Кәсіпорын басшыларынан және басқа да қызметкерлерінен жазбаша түсініктеме беруін талап етеді;

5)   Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлейді және оларды сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға жолдайды;

6)   өз құзыреті шеңберінде ішкі құжаттар жобаларын әзірлеуге қатысады;

7)   Кәсіпорын қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың бұзылғаны немесе бұзылуы мүмкіндігі жөнінде хабар беруі үшін ақпарат беру арналары мен тетіктерін жасайды, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының тиімділігін арттыру жөніндегі ұсыныстарды қабылдайды.

Өз қызметін жүзеге асыру кезінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметі:

1)   дайындалып жатқан және (немесе) жасалған сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтарға қатысты деректерді қоспағанда, Кәсіпорынға және оның үлестес тұлғаларына қатысты, сондай-ақ комплаенс-функцияларды жүзеге асыру барысында белгілі болған инсайдерлік ақпараттың құпиялылығын сақтайды;

2)   сыбайлас жемқорлық фактілері, корпоративтік әдеп кодексінің бұзылуы және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі өзге де ішкі құжаттардың бұзылуы туралы болжамды немесе нақты ақпаратпен жүгінген адамдардың құпиялылығын қамтамасыз етеді;

3)   сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың бұзылуы немесе оны бұзу қаупі бар жағдайлар туралы уақтылы хабарлайды;

4)   дайындалып жатқан, жасалып жатқан немесе жасалған сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтар туралы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға хабарлайды;

5)   Кәсіпорынның белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмейді;

6)   қызметтік және кәсіби әдепті сақтайды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің қызметкеріне тыйым салынады:

1)   соңғы үш жыл ішінде өзі қатысқан процестерді тексеруге қатысуға;

2)   тексерудің бейтараптығына нұқсан келтіруі немесе соған нұқсан келтіретіндей қабылдануы мүмкін қызметпен айналысуға;

3)   құпия ақпаратты жеке мүддесіне пайдалануға;

4)   іскерлік этика нормаларын бұзуға;

5)   тәуелсіздікке, объективтілікке және бейтараптыққа нұқсан келтіруі мүмкін немесе соған нұқсан келтіреді деп қабылдануы мүмкін сыйлықтарды, қызметтерді қабылдауға;

6)   мүдделер қақтығысына алып келуі мүмкін тексерулерге, қызметтік тергеп-тексерулерге және басқа да іс-шараларға қатысуға.

Кәсіпорын басшысының міндеттері:

1)   Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің қызметін жүзеге асыруы үшін тиімді ортаның құрылуына ықпал ету, оның мақсаттары, міндеттері, функциялары мен құқықтарын жүзеге асыруына жәрдемдесу;

2)   Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің қызметін әкімшілік (ұйымдастырушылық-техникалық) қамтамасыз ету, оның ішінде қажетті мүмкіндіктермен, активтермен және ресурстармен, ақпараттық жүйелер мен қосымшалармен (қажетті дерекқорларға қолжетімділікті қоса алғанда), сондай-ақ басқа да тауарлармен, жұмыстармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету;

3)   Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің қызметіне қатысты мәселелер бойынша оқыту және сертификаттаудан өтуге, әлеуметтік және коммуникативтік дағдылар мен құзыреттерді дамытуға мүмкіндік беру.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің Кәсіпорын құрылымдық бөлімшелерімен өзара іс-қимылы:

Бұл өзара қарым-қатынас өзара сыйластық пен іскерлік сыпайылық қағидаттарына негізделеді.
Құрылымдық бөлімше қызметкерлері комплаенс-қызметіне көмектеседі:

1)   комплаенс-қызметінің міндеттері мен функцияларын жүзеге асыру үшін қажетті құжаттар мен ақпараттарды ұсыну арқылы;

2)   анықталған қауіптер мен бұзушылықтарды объективті түрде талқылау арқылы;

3)   туындаған мәселелер мен сұрақтарды бірлесіп шешу арқылы.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметінің (жауапты тұлғаның) есептілігі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметі қабылданған сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар туралы ақпаратты сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға жолдайды.

Уәкілетті органның сұрауы бойынша қосымша ақпарат ұсынады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметі тоқсан сайын Кәсіпорын басшысына есеп береді. Кәсіпорын басшысының тарапынан сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылығы орын алуы мүмкін жағдайларда комплаенс-қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті мемлекеттік органдарға жүгінеді (24-бап, 1-тармақ).

Қорытынды ережелер

Осы Ереже, сондай-ақ оған енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар Кәсіпорынның бас директорының бұйрығымен бекітіледі және бекітілген күнінен бастап күшіне енеді.